Eersteling-tak, Nelspruit se Besprekingsdokument vir Februarie.

Eersteling-tak, Nelspruit se Besprekingsdokument vir Februarie.

Omdat die val van die Berlynse Muur 30 jaar gelede, op 9 November verlede jaar herdenk is, het ek die onderstaande gespreksdokument op ons Februarie-vergadering aangebied. ‘n Lewendige bespreking het gevolg veral omdat een van ons lede Berlyn, en dele van die muur besoek het wat nog as monument bewaar is, en die pragtige parke wat op die stroke waar die muur was, aangelê is.

Implikasies wat die val van die Berlynse muur dertig jaar gelede vir Suid-Afrika ingehou het.

As reisigers na môre is die implikasies van die val van die Berlynse muur 30 jr gelede, ook op SA van toepassing. Eintlik het die afbreek van die berugte muur implikasies op die hele wêreld gehad, maar ons bekyk nou  spesifiek na wat dit vir SA ingehou het.

Waar kom die Berlynse muur vandaan?  Hoe het dit gebeur dat daar so ‘n gevreesde  muur deur Berlyn gebou is?

• Na die Tweede Wȇreld Ooorlog is Duitsland in 4 gedeel en elkeen van die Geallieerde lande het ‘n deel gekry. Brittanje, Frankryk en Amerika het na ‘n tyd hulle 3 dele verenig en toegelaat dat Duitsland ‘n demokratiese pad volg. Rusland het egter hulle deel beset en kommunisme baie nougeset toegepas.
• Rusland het besluit om (amper soos pres Trump vandag) ’n muur tussen Oos- en Wes-Duitsland te bou sodat dit die uitstroom van mense na Wes-Duitsland kon stuit, omdat daar alreeds  3.5 miljoen Oos-Duitsers na die Weste oorgeloop het.
• Die muur is toe in 1961 deur Oos-Duitse konstruksiewerkers gebou. Dit was omtrent 168 km lank en tot 1989 is omtrent 200 van die 5 000 mense, wat oor die muur probeer kom het, doodgeskiet. Daar kan natuurlik veel meer wees maar die presiese aantal slagoffers langs die muur, is nie bekend nie.
• Langs die muur was ‘n doodsstrook wat gesaai was met spykers en ander hindernisse wat moes verhoed dat oos-Duitsers oor die muur kon vlug. In 1962 is ‘n parallelle muur 100m van die buitemuur gebou. Die huise wat in die pad was is gesloop en die mense elders gevestig. Die doodsstrook is met sand en gruis  gevul en is gereeld gehark sodat spore maklik gevolg kon word. Later is daar ook landmyne geplant.
• Seker die mees simboliese gebeurtenis het op 9 November 1989 in Berlyn plaasgevind, toe die muur, wat die hoofstad van Duitsland In 2 gedeel het (‘n kommunistiese en ‘n vrye deel), geval het.
• Hoe dit gebeur het: Die verslapping van kommunisme het eerstens in Pole begin. In 1980 het die vakbond Solidariteit, dit reggekry om in Pole erken te word, as ‘n vrye, nie-kommunistiese vakbond.
• Toe het dit gebeur dat die kommunistiese regering in Hongarye  self hervormingsgesind was. Dit was ook die eerste land om die “ystergordyn” tussen hom en sy buurland, Oostenryk te verwyder.
• Ook in Oos-Duitsland het hulle leier, Erich Honecker, alhoewel ‘n stoere kommunis,  geswig onder die druk van die burgerlike versetbeweging. Vir die eerste keer het burgers teen die onderdrukkende bewind betoog. Die betogers het die  internasionale steun aan hulle kant gehad.
• Uiteindelik op 9 November 1989 het die aandnuus aangekondig dat die Grensmuur geopen is en toe soldate nie meer die massas   kon beheer nie, het die muur sy verskrikking verloor en in die volgende weke en maande het die mense dit stuk vir stuk verwyder.
• Binne ‘n week na die val van die Berlynse muur het 2 miljoen Oos-Duitsers oorgegaan na Wes-Berlyn.
• 1989 was een van daardie waterskeidingsjare in die geskiedenis, waarna niks weer dieselfde was nie.
• Dit was die jaar waar die ystergordyn (die simboliese naam van die muur) en kommunisme (ten minste in Oos-Europa) geval het en die Koue Oorlog spoedig beëindig is.
• Daarna het gebeure vinnig ontwikkel tot en met die hereniging van Duitsland minder as ‘n jaar later.
• Die groter konteks van die einde van die Koue Oorlog   was die toenadering tussen die VSA ( onder Pres. Ronald Reagan, wat kommunisme oral terug gedwing het) en Michael Korbatsjof (die leier van die Sowjet Unie) wat die stelsel van die kommunisme grondig wou hervorm.
• Ook die rol van die kerk moenie onderskat word nie:  Die destydse pous Johannes Paul 11, afkomstig uit Pole, was ‘n uitgesproke anti-kommunis en het die Christene in Oos-Europa geïnspireer om kommunisme vreedsaam te oorkom.

Nie alle lande het met dieselfde pas beweeg nie, maar teen die einde van 1989 was al die ou leiers verwyder en ‘n proses van demokratisering aan die gang.

Wat het die val van die muur/ die einde van die Koue Oorlog /die einde van die Kommunistiese bewind in die Sowjet Unie,  spesifiek vir SA ingehou?

• Die bedreiging van die Rooi Gevaar/Kommunisme het verdwyn. Die Suid-Afrikaanse Apartheidsregering het bg. gebruik as verskoning vir meeste van die apartheidswetgewings wat in daardie periode voor 1989 uitgevaardig was.
• Vir die Suid-Afrikaanse regering was dit gerieflik om alle Swartes as kommuniste te klassifiseer.
• Die Kommunistiese idee wat dus geassosieer was met die swart uitgewekenes, het vervaag, sodat dit nie meer gebruik kon word om die gevangenes wat skuldig bevind was aan ‘n kommunistiese bedreiging vir SA, aan te hou nie.
• Maar na 1990 het die politieke landskap, in SA fundamenteel verander.
• Die begin van 1990 was die NP nog steeds in beheer en Swartes het nie die reg gehad om te stem nie.
• Die ANC was al vir 30 jaar verban en hulle leiers in ballingskap of in die tronk.
• Skielik teen die begin van 1990 was die Suid-Afrikaanse regering onder geweldige druk om die ANC te ontban en ook swart stemreg toe te laat. Die groot Kommunistiese gevaar het met die val van die muur tussen die vrye Weste en Kommunistiese Ooste, het tot die verlede behoort m.a.w die idee van ‘n kommunistiese totale aanslag teen SA was nie meer geldig nie.
• Net soos in Europa het die politieke atmosfeer in SA gedurende 1989  dramaties verander.
• Die nuwe president FW de Klerk het besef dat  ‘n verskillende benadering dringend noodsaaklik was en met die opening van die parlement op 2 Februarie 1990, dit nodig gevind om in sy openingstoespraak  ingrypende hervormings aan te kondig:

• Die ANC, PAC en Kommunistiese Party is ontban
• Ook politieke gevangenes is ontban
• Beperkinge, verbannings en sensorskappe is verslap.
• Die doodstraf is afgeskaf
• Daar was ‘n bereidwilligheid om met alle politieke partye saam te werk in die daarstel van ‘n nuwe demokratiese grondwet.

Die belangrikste en grootste rede vir die NP se veranderde houding teenoor apartheid was heelwaarskynlik die verval van kommunisme in Rusland en Oos-Europa, want dit het beteken dat die idee van ‘n totale aanslag teen SA nie meer geldig was nie.

• Teen 1994 sou SA ‘n demokrasie wees met een van die mees liberale grondwette in die wêreld.
• Die 46 jaar lange NP-bewind het tot ‘n einde gekom met die oorwinning van die ANC in die 1994-verkiesing.
• Skielik was dit nie meer nodig om ons blanke seuns grens toe – nog erger Angola toe te stuur,  om die “onsigbare” vyand dood te skiet nie, en is verpligte militêre diensplig  afgeskaf.

Ongelukkig was dit vir die duisende blanke seuns wat voor 1990 op die sg. grens moes gaan veg om die blanke Christelik-nasionale samelewing aan die suidpunt van Afrika te verseker, ‘n nagmerrie waaruit baie nooit sou kon ontsnap nie.

Baie beskou die val van die Berlynse muur ook as die begin van SA se verval.  Maar hoe dit ookal sy, die Suid Afrikaanse regering moes na ”hulle” stemme begin luister, en so het Harold MacMillan se “Winde van verandering” toespraak wat hy in 1960 in die Suid-Afrkaanse parlement gehou het, en waar dr. Verwoerd hom minagtend geantwoord het, ook bewaarheid. SA het ten minste 30 jaar meer tyd  gehad as die meeste ander koloniale state in Afrika om ‘n goeie infrastruktuur te vestig.

Annette Smith